گونه‌شناسی مناجات‌نامه‌های شهدای دفاع مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه اخلاق و منابع اسلامی، دانشکده معارف اسلامی، دانشگاه تهران .

چکیده

این پژوهش تلاشی است برای معرفی هرچه بهتر مناجات­نامه­ها و الهی­نامه­های شهدای دفاع مقدس به جامعه پژوهشگران ادبیات عرفانی معاصر. آمیزه عرفان و ادبیات در بسیاری از مناجات­های باقی‌مانده از شهدای عارف­مسلک دفاع مقدس، گنجینه­ای پر بها برای مخاطبان نسل معاصر فراهم آورده است تا بیان­گر اندیشه پاک، آرمان برترِ معنوی و راه روشن شهدای دفاع مقدس باشد. پژوهشِ پیشِ رو، الهی­نامه­های شهدا را در سه بخش اصلی نیایش­های تائبانه، نیایش­های عاشقانه و نیایش­های حماسی ـ عاشقانه معرفی کرده، نمونه­هایی از هر کدام را جهت آشنایی بیشتر و بهتر، ارائه می­دهد. هر کدام از این سه بخش اصلی، در عمق تاریخ عرفان و ادبیات ریشه دارد و البته قبل از آن، در آموزه­های دینی نیز قابل مشاهده است و این نکته، بر اصالت الهی نامه­های شهدای دفاع مقدس می­افزاید. گویا این دست از مناجات‌های متعالی، ادامه نجواهای عارفانه­ای است که تاریخ عرفان و تصوف در عمق خود سراغ دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of Munajat Nameh of Holy Defense martyrs

نویسنده [English]

  • Mohammad Miri
Assistant Professor of Tehran University, Faculty of Islamic Studies, Department of Ethics and Islamic Resources
چکیده [English]

This study is an attempt to better present Munajat-nameh and Ilahi-nameh of Holy Defense Martyrs to researchers' community of contemporary mystical literature. The combination of Mysticism and literature in many of the remaining Munajat of the mystic martyrs of Holy Defense has provided a valuable repertoire for the audiences of contemporary generation so as to manifest pure thought, surpassing spiritual ideal, and bright path of the martyrs of Holy Defense. The following study presents Ilahi-nameh of martyrs through three principal sections of repentantly prayers, love prayers, and epic-love prayers and for better and broader recognition, brings forward examples of each. Each of these three principal sections have their roots in the depth of history of Mysticism and literature and of course could be observed in religious studies and this fact enhances the authenticity of Ilahi-nameh of Holy Defense martyrs. Seemingly, such elevated supplications is the continuation of mystical whispers that has its roots in the history of Mysticism and Sufism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary mystical literature
  • Munajat-nameh
  • martyrs of Holy Defense
  • Holy Defense literature
  • قرآن کریم
  • ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول (صلى الله علیه و آله)، چاپ دوم. قم: جامعه مدرسین.
  • ابن قولویه، جعفر بن محمد. (1356). کامل الزیارات. نجف اشرف: دار المرتضویة.
  • ابن طاووس، على بن موسى. (1409ق). إقبال الأعمال، چاپ دوم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • ابن عربى، محیى‌الدین. (بی‌تا). الفتوحات المکیة. بیروت: دار الصادر.
  • احمدپور ترکمانی، علی. (1384). الهی‌نامه شهدا. تبریز: انتشارات سازمان بنیاد شهید استان آذربایجان شرقی.
  • اسکندری، محسن. (1392). حدیث درد. اهواز: انتشارات حسینیه شهدای اسکندری.
  • آشتیانى، سید جلال الدین. (1370). شرح مقدمه قیصرى بر فصوص الحکم، چاپ سوم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
  • امام جعفر بن محمد الصادق(ع). (1400ق). مصباح الشریعة. بیروت: مؤسسه الأعلمى للمطبوعات.
  • امام خمینى (ره)، روح الله. (1378). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (سلام الله علیه).
  • ‏ ـــــــــــــــــ (1383) سر الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین). تهران، چاپ: نهم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
  • انصارى، خواجه عبدالله. (1377). مجموعه رسائل فارسى خواجه عبدالله انصارى، چاپ دوم. تهران: انتشارات توس.
  • بقلى شیرازى، روزبهان. (1426ق). مشرب الأرواح. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • جوادی آملی، عبدالله. (1393). تحریر رسالة الولایة. قم: انتشارات اسراء.
  • حافظ شیرازى، خواجه شمس‌الدین محمد. (1385). دیوان حافظ، چاپ چهارم. تهران: زوار.
  • خوارزمى، کمال‌الدین حسین. (1384). ینبوع الأسرار فى نصائح الأبرار. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
  • رازى دایه، نجم‌الدین. (1379). مرصاد العباد، چاپ هشتم. تهران: شرکت انتشارات علمى فرهنگى.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت، دار الشامیة.
  • رحیمی‌نژاد، فاطمه. (1383). چکیده عشق (مجموعه خاطرات و دست‌نوشته‌های شهید علی‌نقی ابونصری). تهران: نشر شاهد.
  • سعادتی، هادی؛ ترابیان، علی‌اکبر. (1377). لبیک؛ دست‌نوشته‌های شهید مهدی فرودی. مشهد: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب.
  • شعیری، محمد بن محمد. (بی‌تا). جامع الأخبار. نجف: مطبعه حیدریه.
  • شیرازى، محمد معصوم. (بی‌تا). طرائق الحقائق. تهران: انتشارات سنائى.
  • صالح فخاری، رضا. (1394). گل‌واژه سرخ عشق. رشت: ستاد کنگره شهدای استان گیلان.
  • ـــــــــــــــــ (1392). شوق وصال؛ شرح حال شهید عارف علیرضا نامدار. تهران: انتشارات نبوی.
  • صافی، لطف‌‌الله. (۱۳۹۴). با جوانان. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی.
  • صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1381). کسر أصنام الجاهلیة. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
  • صدوق، ابن بابویه، محمد بن على. (1376). الأمالی، چاپ ششم. تهران: انتشارات کتابچى.
  • طوسى، خواجه نصیرالدین. (1375). شرح الاشارات و التنبیهات للمحقق الطوسی. قم: نشر البلاغه.
  • طوسى، محمد بن الحسن. (1411) مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
  • عابد، سعید. (بی‌تا). شهادت در حیات و ممات. این کتاب، ویژه­نامه­ای است که به مناسبت شهادت شهید سعید عابد منتشر شده و فاقد شناسنامه بوده، در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به شماره ثبت ‎۱۱۱۰۰۵۶۶۱‎ موجود است.
  • عطار نیشابورى، فریدالدین. (1384). دیوان عطار، چاپ یازدهم. تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
  • ـــــــــــــــــــــــ . (1386). تذکرة الأولیاء، چاپ شانزدهم. تهران: انتشارات زوار.
  • علامه تهرانى، سید محمدحسین. (1423ق). معادشناسى، چاپ یازدهم. مشهد: انتشارات ملکوت نور قرآن.
  • غزالى، ابوحامد محمد. (بی‌تا). إحیاء علوم الدین. بیروت: دار الکتاب العربى.
  • فتحی لوشانی، کامبیز. (بی‌تا). یاس حنفیه. قزوین: انتشارات حدیث امروز.
  • فیض کاشانى، ملا محسن. (1381). دیوان فیض کاشانى، چاپ دوم. قم: انتشارات اسوه.
  • ــــــــــــــــــــ . (1417ق). المحجة البیضاء فى تهذیب الاحیاء، چاپ چهارم. قم: مؤسسه انتشارات اسلامى جامعه مدرسین.
  • کاشانی، عبد الرزاق. (1426). لطائف الأعلام فى إشارات أهل الإلهام. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
  • کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). الکافی، چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (1403ق). بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، چاپ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1423ق). زاد المعاد؛ مفتاح الجنان. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  • محمودی، مریم؛ قربانی، حسن .(1395). بررسی صبغه عرفانی مناجات­های شهدای دفاع مقدّس. نشریه علمی پژوهشی ادبیات پایداری.
  • مصباح‌یزدی، محمدتقی؛ قاسمیان، عباس. (1383). بر درگاه دوست. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  • مولانا، جلال‌الدین محمد بلخى. (1384). دیوان کبیر شمس. تهران: طلایه.
  • ولى، شاه نعمت‌الله. (1380). دیوان کامل حضرت شاه نعمت‌الله ولى. کرمان: انتشارات خانقاه نعمت اللهى.
  • سایت خبرگزاری دفاع مقدس https://defapress.ir/fa/news