تحلیل گفتمان انتقادی داستان تپه جاویدی و راز اشلو نوشتۀ اکبر صحرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

2 کارشناس ارشد ادبیات مقاوت، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی از اندیشه‌های زبان‌شناسان، به‌ویژه مکتب نقش‌گرای هلیدی، نشانه‌شناسان، پژوهشگران هرمنوتیک و آرای میشل فوکو سرچشمه گرفته است. از آنجا که این روش بر هر دو جنبۀ صورت و معنای متن توجه می‌کند، ازاین‌رو رویکردی جامع در تحلیل متن است. صاحب‌نظرانی چون نورمن فرکلاف، روث وداک، تئون وان دایک، راجر فاولر و گونتر کرس در معرفی و رشد تحلیل گفتمان انتقادی به‌عنوان گرایشی نو در تحلیل متن نقش داشته‌اند. در این پژوهش از میان رویکردهای یادشده، رویکرد نورمن فرکلاف به‌عنوان روش خاص این تحقیق انتخاب شده است. نورمن فرکلاف متون را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می‌کند. این شیوه در توصیف و کشف دیدگاه‌های فکری نویسندگان و رویکردهای سیاسی و اجتماعی آنان کارآمد است. در این پژوهش، داستان تپۀ جاویدی و راز اشلو، نوشتۀ اکبر صحرایی، از زمرۀ داستان‌های دفاع مقدس، با استفاده از این رهیافت تحلیل و تبیین شده است تا چگونگی نگرش نویسنده کشف گردد. از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی، نویسنده در این اثر با انتخاب واژگان خاص، استفاده از مفاهیم گفتمان دینی و پیوند آن با قدرت و تعمیم‌دادن این عنصر به دورۀ معاصر، هویت خودساختۀ مسلمان مؤمن انقلابی و اخلاق‌مدار را جست‌وجو کرده است. وی موفق شده از طبقۀ متوسط یا ضعیف جامعه (به‌لحاظ مادی) قهرمانی جنگاور و جسور بسازد و نیز تحول طبیعی و تدریجی انسان مسلمان را از دینداری تا شهادت نشان دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Akbar Sahraie’s Immortal Hill and the Mystery of Eshloo

نویسندگان [English]

  • Zohreh Mallaki 1
  • Masoomeh Marjanian 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr
2 MA in Resistance Literature, Persian Gulf University, Bushehr
چکیده [English]

Critical discourse analysis originated from the ideas of linguists, in particular Halliday’s functional linguistics, semioticians, hermeneutic researchers, and Michel Foucault’s ideas. Since the method focuses on both the form and the content of the text, it is therefore a comprehensive approach to textual analysis. Experts such as Norman Fairclough, Ruth Vedak, Teun van Dijk, Roger Fowler, and Gunther Kress have contributed to the introduction and development of critical discourse analysis as a new field in textual analysis. In this study, Norman Fairclough’s approach has been chosen as the methodology of the research. Fairclough examines the text in three levels of description, interpretation, and explanation. This method is effective in describing and exploring the author’s intellectual views and his or her political and social approaches. In this study, Akbar Sahraie’s Immortal Hill and the Mystery of Eshloo, a Sacred Defense story, is analyzed to explore the author’s outlook. From the perspective of critical discourse analysis, the author in this work has sought the self-constructed revolutionary, ethical, devout, Muslim identity by choosing specific terms, using the concepts of religious discourse and linking it with the power, and generalizing this element to the contemporary era. He has succeeded in making a heroic and valiant character out of the middle-class or materially lower-class society, as well as showing the natural and gradual evolution of a Muslim man from religiosity to martyrdom.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • critical discourse analysis
  • Norman Fairclough
  • Sacred Defense Stories
  • Akbar Sahraie
  • Immortal Hill and the Mystery of Eshloo
  1. قرآن کریم.
  2. آبراهامیان، ی. (1387). ایران بین دو انقلاب. ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. چ13. تهران: نشر نی.
  3. امامی، ح.  (1386 ). تحلیل گفتمان. www.aftab.ir3
  4. امینی، ع.ا. (1390). گفتمان ادبیات سیاسی ایران در آستانه دو انقلاب. تهران: اطلاعات. 
  5. ایله‌ای یحیایی، ا. (1389). تحلیل گفتمان چیست؟. نشریۀ بین‌المللی روابط‌عمومی، 1.
  6. بهرام‎پور، ش.‌ع. (1379). درآمدی بر تحلیل گفتمان. در: مجموعه‌مقالات گفتمان و تحلیل گفتمانی. به‌اهتمام محمدرضا تاجیک. تهران: فرهنگ گفتمان، 33-58.
  7. جوادی ‌یگانه، م.ر. و سیدمحمدعلی صحفی (1392). روایتی زنانه از جنگ (تحلیل انتقادی کتاب خاطرات دا). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی نقد ادبی، 6، 21.
  8. حنیف، م. (1388 ). کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ و دفاع مقدس. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
  9. دایک، ت.آ.و. (۱۳۸۲). مطالعاتی در تحلیل گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  10. سجودی، ف. (1393). نشانه‌شناسی کاربردی. چ۳. تهران: علم.
  11. شیرودی، م. (1388). انقلاب اسلامی در عرصه؛ پیامدها و دستاوردها. فصلنامۀ رواق اندیشه، 38.
  12. فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و دیگران (گروه مترجمان). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  13. فرکلاف. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی نقد ادبی، 5(18)، 25-49.
  14. فوکو، م. (1377). ایرانی‌ها چه رؤیایی در سر دارند؟. ترجمۀ حسین معصومی همدانی. تهران: هرمس.
  15. فوکو، م. (1389). معنویت‌گرایی در سیاست. ترجمۀ محمدباقر خرمشاد. نشر: هرمس.
  16. قبادی، ح.‎ع. و دیگران (1390). تحلیل گفتمانی جزیره سرگردانی و پیوند معنایی آن با دیگر رمان‌های سیمین دانشور. فصلنامۀ نقد ادبی، 15، 35-57.
  17. قبادی، ح.‌ع. و دیگران (1388). تحلیل گفتمانی غالب در رمان سووشون. فصلنامۀ نقد ادبی، 2(6)، 17.
  18. کلینی، م. (1365). اصول کافی. ج2. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  19. گلدستون، ج. (1387). مطالعات نظری تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها. ترجمۀ محمدتقی دلفروز. تهران: کویر.
  20. لطفی‎پور ساعدی، ک. (بهار و تابستان 1372). درآمدی به سخن‌کاوی. مجلۀ زبان‌شناسی.
  21. یورگنسن، م. و لوییز فیلیپس (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.