جستاری نو در اسطوره های شعر دفاع مقدّس (بررسی کارکرد اسطوره ها در تبیین هویّت ملّی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد

چکیده

جنگ تحمیلی به­عنوان یکی از رخدادهای عظیم تاریخ معاصر ایران، حوزه­های متفاوت زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت­تأثیر قرار داد. ادبیّات - به‌ویژه شعر-  نیز به­عنوان یکی از حوزه­های تفکّر و اندیشه ایرانی، تحوّلی عمیق را شاهد بود. شاعران ایرانی با آغاز جنگ تحمیلی، تلاش کردند با استفاده از اسطوره­های تاریخی ملّی و دینی و طرح شخصیّت­های حماسی در شعر خود، بر نقش هویّت­سازی آنها تأکید نمایند. استفاده از اسطوره­ها در سروده­های دفاع مقدّس، نشان می­دهد که ایرانیان هنوز هم پیوندهای فرهنگی خود را با عناصر هویّت­بخش تاریخ و فرهنگ کشورشان حفظ کرده­اند و از این نمادها و اسطوره­ها، در بازیابی هویّت خویش استفاده می­کنند. کارکرد اسطوره­ها در شعر جنگ، بیشتر نقش ایجاد انگیزه دارد و در این راه نیز از شیوه­های تحریک انگیزه و احساس استفاده می­شود. بنابراین، پژوهش حاضر با بررسی آثار شاعرانی چون قیصر امین­پور، حسین اسرافیلی، حمید سبزواری، محمّدعلی مردانی و نصرالله مردانی کارکردها و نقش اسطوره­ها را در تبیین هویّت، به­ویژه هویّت ملّی مورد بررسی قرار داده است تا بیان نماید قهرمانان اسطوره­ایِ رویدادهای حماسی، معمولاً ابَرمردانی نامجو هستند که برای کسب افتخار و حفظ کیان و استقلال ملّت خود می­کوشند و نبرد می‌کنند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A New Look at Myths of Holy Defense Poetry (Exploring the Function of Myths in Determining National Identity)

نویسندگان [English]

  • Hamzeh Mohammadi Dehcheshmeh 1
  • Esmaeil Sadeghi 2
1 PhD Candidate of Persian Language and Literature, University of Kashan
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahrekord University
چکیده [English]

As one of the greatest events in the modern history of Iran, the Imposed War has influenced various aspects of the individual and social lives of Iranians. As one of the manifestations of the Iranian thought, literature, especially poetry, has witnessed a profound change. With the outbreak of the Imposed War, Iranian poets used historical, national, and religious myths and created mythological characters to emphasize their identity-making functions. The use of myths in the poetry of the Imposed War indicates that Iranians have continued to preserve their cultural bonds through the identity-inspiring elements of their country’s history and culture, using such symbols and myths to reinstate their identity. Myths were used in war poetry to primarily increase motivation through inciting feelings and incentives. The present research investigates the works of such poets as Qeysar Aminpour, Hossein Esrafili, Hamid Sabzevari, Mohammad Ali Mardani, and Nasrollah Mardani to discuss the role of mythology in determining identity, especially national identity. It is finally argued that mythological heroes of epic events are usually ambitious supermen who fight for the honor, supremacy and independence of their nations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Defense
  • poetry
  • myth
  • national identity

مراجع

.   قرآن کریم
۲.   اخلاقی، زکریّا.(1372). تبسّم‌های شرقی. قم: محراب اندیشه.
۳.   اسرافیلی، حسین.(1376). عبور از صاعقه. تهران: تکا.
۴.    _________ (1378). گزیدۀ ادبیّات‌ معاصر. تهران: کتاب نیستان.
۵.   _________ (1386). ردّ پای صدا. تهران: تکا.
۶.   اسماعیلی، رضا.(1381). آسمانی­ها. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی.
۷.   امین­پور، قیصر.(1381). آینه­های ناگهان. چاپ چهارم. تهران: افق.
۸.   __________ (1389). گل­ها همه آفتاب­گردانند. تهران: مروارید.
۹.   __________ (1362). مجموعه شعر جنگ. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
۱۰. بهبهانی، سیمین.(1382). مجموعۀ اشعار. تهران: نگاه.
۱۱. بیگی حبیب­آبادی، پرویز.(1385). حماسه­های همیشه. سه جلد. تهران: فرهنگ گستر و صریر.
۱۲. حسینی، سیّدحسن.(1381). برگزیده شعر جنگ و دفاع مقدّس. تهران: سورۀ مهر.
۱۳. داکانی، پرویز.(1369). لحظه­های سبز. تهران: برگ.
۱۴. داوودی مقدّم، فریده و غلامرضا جهانگیری.(1396). تحلیل اساطیر حماسی شاهنامه در ادبیّات پایداری معاصر. نخستین همایش ادبیّات مقاومت با محوریّت شهدای دانشجو استان خراسان شمالی. بجنورد: دانشگاه کوثر خراسان شمالی.
۱۵. رستگارفسایی، منصور.(1379). فرهنگ نام­های شاهنامه. جلد اوّل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
۱۶. ______________ (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
۱۷. ریاحی، محمّدامین.(1375). فردوسی. تهران: طرح نو.
۱۸. زنجانی، محمود.(1372). فرهنگ جامع شاهنامه. تهران: انتشارات عطایی.
۱۹. سبزواری، حمید.(1368). دیوان اشعار حمید سبزواری. تهران: کیهان.
۲۰. سنگری، محمّدرضا.(1389). نقد و بررسی ادبیّات منظوم دفاع مقدّس. سه­جلد. تهران: پالیزان.
۲۱. شالیان، ژرار.(1377). گنجینۀ حماسه­های جهان. ترجمه و توضیح علی­اصغر سعیدی. تهران: چشمه.
۲۲. صفایی­تبار، حامد .(1384). «تحلیل ساختاری اشعار حماسی اسطوره­ای با نگاهی با ایلیاد»، روزنامۀ شرق. سال دوم. شماره 474.
۲۳. صنعتی، محمّدحسین.(1389). آشنایی با ادبیّات دفاع مقدّس. تهران: صریر.
۲۴. عطّار، فریدالدّین.(1374). منطق‌الطّیر. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
۲۵. علمداران .(1374). مجموعه اشعار. تبریز: ستاد برگزاری بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان.
۲۶. فردوسی، ابوالقاسم.(1966م). شاهنامه، ج1. تحت­نظر ای.ا. برتلس. مسکو: دانش شعبۀ ادبیّات خاور.
۲۷. گوهرین، صادق.(1374). شرح منطق‌الطّیر عطّار. تهران: علمی و فرهنگی.
۲۸. لک، منوچهر.(1384)الف. «هویّت ملّی در شعر دفاع مقدّس». فصلنامۀ مطالعات ملّی. سال ششم. شماره22.
۲۹. _______ (1384)ب، «ایران­زمین در شعر فارسی». فصلنلمۀ مطالعات ملّی. سال ششم. شماره22.
۳۰. مردانی، محمّدعلی.(1376). گزیدۀ ادبیّات فارسی (مجموعه شعر). تهران: کتاب نیستان.
۳۱. __________ (1375). در معبر نور. تهران: پیام آزادی.
۳۲. مردانی، نصرالله.(1370) الف. آتش نی. تهران: اطّلاعات .
۳۳. ________ (1370) ب. خون­نامه خاک. تهران: کیهان.
۳۴. ______ (1374). مجموعه شهیدان شاعر. تهران: معاونت فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
۳۵. واحددوست، مهوش.(1392).«بازنمایی عناصر اساطیری- حماسی همبستگی ملّی در شعر دفاع مقدّس». فصلنامۀ مطالعات ملّی. سال چهاردهم. شمارۀ 2. صص 72-49.
۳۶. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (1362). شعر جنگ. تهران: اداره تبلیغات و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
۳۷. هینلز، جان راسل. (1383). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضّلی. تهران: چشمه.
۳۸. یاحقی، محمّدجعفر. (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیّات فارسی. تهران: سروش.
۳۹. ____________ (1386). جویبار لحظه­ها. تهران: جامی.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار