نشانه‌شناسیِ هویت مکانی در سرزمین فلسطین «مثلثِ نمادینِ وطن، خانه و زن در شعرِ مقاومت»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

رابطه مقوله «هویت» با «مکان»، پیچیده، انضمامی و نمادین است. مکان، تنها حضورِ افراد، صرف­نظر از خصوصیات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیست، بلکه­ مملو از معانی نمادین، دل‌بستگی‌های عاطفی و احساساتی است که افراد درباره یک مجموعه مشخص دارند. بیانِ نمادین عواطفِ نسبت به پدیده‌های سیاسی در شرایط غیرعادی وجه بارزتری می‌یابد. مسألة اشغال فلسطین و مقاومت مردمی در برابر آن، یکی از اساسی‌ترین موضوعات در شعر فلسطین و اعراب است به گونه‌ای که مفاهیم کلیدی در اندیشه و بیان فلسطینیان حول محور «وطن» و «سرزمین» شکل گرفته است. از آنجا که یک مکان تنها در شرایطی می‌تواند نقش هویت‌ساز ایفا نماید که تبدیل به یک نشانه یا نماد شده باشد،  هدف این نوشتار بررسی نشانه‌شناسانه اشعارِ یکی از مهم‌ترین شاعرانِ مقاومت فلسطینی، محمود درویش، است. نگارندگان پژوهش حاضر، بر این باورند که نه تنها مفهوم وطن، بلکه مفاهیم «خانه» و «زن» در اشعارِ شاعرانِ مقاومت جنبه‌ای نمادین یافته است؛ به گونه‌ای که می‌توان از یک «مثلث نمادین» در شعرِ مقاومت که دارای معنایی هم‌پوشان است، یاد کرد. نتایج حاصل از پژوهش نشانگر آن است که وجه غالب در شعرِ محمود درویش، بیانِ تلخ‌کامی‌های ناشی از سرزمینِ به یغما رفته­است که هویت مکانی فلسطینیان را مخدوش ساخته­است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semiology of Place Identity in Palestine “The Symbolic Triangle of Homeland, Home, and Woman in Resistance Poetry”

نویسندگان [English]

  • Sara Akbari 1
  • Mohaddese Jazaei 1
  • Mahdi Najafzadhe 2
1 PhD Candidate of Political Science, Ferdowsi University of Mashhad
2 Associate Professor of Political Science, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The relationship between “identity” and “place” is complex, concrete and symbolic. Place does not merely refer to the presence of individuals, regardless of cultural, political or social characteristics; rather, it is full of symbolic meanings, emotional attachments and feelings that people have for a particular group. Symbolic expression of feelings for political phenomena finds greater significance in unusual situations. The issue of the occupation of Palestine and the popular resistance against it is one of the most fundamental subjects in Palestinian and Arabic poetry, in which key concepts in Palestinian thought and expression are centered around the notions of “homeland” and “land.” Since a certain place can create identity in certain circumstances in order to become a sign or symbol, the purpose of this article is to examine the semiotic aspects of the poems of Mahmoud Darvish, one of the most important poets of the Palestinian resistance. The authors of the present study believe that not only the concept of homeland, but also the concepts of “home” and “woman” in the poems of resistance poets have found a symbolic aspect, in such a way that one can find a “symbolic triangle” in resistance poetry with a semantic overlap. The results of the study indicate that the dominant aspect of Mahmoud Darwish’s poetry is the expression of bitterness caused by a plundered land that has distorted the Palestinian place identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • homeland
  • home
  • woman
  • Palestine
  • semiotics
.   احمدی، بابک.(1385). از نشانه­های تصویری تا متن. تهران: نشر مرکز.
۲.   اسوار، موسی.(1381). پیشگامان شعر عرب. تهران: سخن.
۳.   تاجیک، محمدرضا.(1389). «نشانه‌شناسی نظریه و روش». پژوهش­نامه علوم سیاسی. شماره 20. صص 40-7.
۴.   جلالی، لیلا ؛  کرد، صفی الله.(1395). در بررسی خود «بررسی تطبیقی وطن دوستی محمود درویش و ملک الشعرای بهار». مطالعاتادبیاتتطبیقی. سال دهم. شماره ۸۳. صص:134-111.
۵.   جوانمرد، احمد.(1389). « بررسی مضامین وطن و آزادی در شعر محمود درویش». دانشگاه یزد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
۶.   درویش، محمود.(1385). من یوسفم پدر. ترجمه عبدالرضا رضائی نیا. تهران: نشر مرکز.
۷.   درویش، محمود ؛ اسوار، موسی.( (1389). اگر باران نیستی نازنین، درخت باش. تهران: سخن.
۸.   درویش، محمود.(1358). آخر شب. ترجمه موسی اسوار. تهران: سروش.
۹.   دینه سن،آنه ماری.(1380). درآمدی بر نشانه شناسی. ترجمه مظفر قهرمان.آبادان: نشر پرسش.
۱۰. رضوانی، محمد رضا؛ احمدی، علی.(1388). «مکان و نقش فرهنگ در شکل‌گیری هویت مکانی». مجلهنامه پژوهش فرهنگی. شماره 38 .صص 68-45.
۱۱. ضیمران، محمد.(1382). درآمدی بر نشانه شناسی هنر. تهران: نشر قصه.
۱۲. عزیزی‌پور، محمدرضا و همکاران.(1391). « وطن در شعر مقاومت معاصر فلسطینی». فصلنامه علمی- تخصصی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد نجف آباد. سال دوم. شماره چهارم. صص 93-103.
۱۳. فرزاد، عبدالحسین.(1383). شعر پویای معاصر عرب، رؤیا و کابوس. تهران: مروارید.
۱۴. کاستلز، مانوئل.(1380). عصر اطلاعات، قدرت و هویت. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.
۱۵. کاشی، حسین؛ بنیادی، ناصر .(1392). «تبیین مدل هویت مکان-حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن؛ نمونه موردی: پیاده راه شهرری». نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. دوره 18. شماره 3 صص43-52.
۱۶. کالر، جاناتان.(1379). فردینان دوسوسور. ترجمه کورش صفوی. تهران: انتشارات هرمس.
۱۷. کاویانی‌راد، مراد؛ عزیزی.(1390). «نقش هویت مکانی در بروز کنش سیاسی». اولین همایش ملی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی کلان شهر تهران. تهران: دانشکده علوم جغرافیایی.
۱۸. کاویانی‌راد، مراد؛ فتاحی، مصطفی.(1391). «تأثیر هویت مکانی بر همگرایی ملی». مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دوره ۱۶. شماره ۵. صص ۴۲-۲۴.
۱۹. کرمی کامکار، محمد.(1383). «امپراتوری کوچک شاگردان هرتزل». نشریه زمانه. سال سوم. شماره 20. صص 73-69.
۲۰. گیدنز آنتونی.(1378). پیامدهای مدرنیت. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: مرکز.
۲۱. گیرو، پی یر.(1380). نشانه‌شناسی. ترجمه محمد نبوی. تهران: انتشارات آگاه.
۲۲. معینی علمداری، جهانگیر.(1380). موانع نشانه‌شناختی گفتگوی تمدن‌ها. تهران: هرمس.
23.Hasan Nofal, K.(2017). National Identity in Mahmoud Darwish’s Poetry. English Language and Literature Studies; Vol. 7, No. 3.
24.Masalha, S. (2008). Mahmoud Darwish Made a Homeland of Words. Retrieved from salmaghari-en.blogspot.com
25.Asli, S.(2016). Exploring the Concepts of “Homeland”, “Exile” and “Return in the Palestinian Poetry through the Work of Mahmoud Darwish. George Mason University.
26.Moqbel Al Areqi, R.M(2014). Home, Homeliness and Search for Identity in Mohmoud Darwish's Poetry. http://ijelt.sciedupress.com.