تحلیل عنصر روایت در خاطره‌ نوشته‌ی «دخترشینا» براساس نظریه «ژرار ژنت»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیارگروه زبان وادبیات فارسی ، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی ، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

روایت‌شناسی علمی است که به‌ ساختار روایت می‌پردازد. از دیدگاه روایت‌شناسی ساختارگرا، تحلیل و بررسی روشمند آثار ادبی باعث‌ کشف روش‌های تولید معنا در این آثار خواهد شد. یکی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان علم روایت‌شناسی ژرار ژنت فرانسوی است. او برای تحلیل متن روایی از سه عامل زمان دستوری، وجه‌ یا حال‌وهوا و لحن بهره برده است. با وجود اینکه روایت پهنه‌ای گسترده دارد، پژوهشگران بیشتر به تحلیل آن در آثار داستانی می‌پردازند. این مقاله بر آن است‌ تا با بررسی عنصر روایت در خاطره‌نوشتۀ دختر شینا، از دیدگاه‌ ژرار ژنت‌، گامی در راه تحلیل روایت‌شناسی نوع ادبی خاطره بردارد. نتایج نشان می‌‌دهد با توجه به اقتضای نوع ادبی خاطره‌نوشته‌، نوع روایت در این ژانر عموماً کلاسیک‌ و خطی است. در بخش‌هایی از این اثر که همسر راوی حضور دارد، از عنصر «صحنۀ نمایشی» استفاده شده و این ‌مسئله منجر به جذابیت و استناد بیشتر اثر شده است. از میان انواع بسامد، «بسامد مفرد» جایگاه نخست را در این روایت دارد. حضور کم‌رنگ راوی و ارائۀ جزئیات، فاصلۀ دو سطح‌ داستان و روایتگری را کاسته است؛ درنتیجه روایت واقع‌گرایانه‌تر شده است. این اثر از دیدگاه اول‌شخص مفرد روایت شده است. انتخاب این زاویه‌دید با نوع‌ ادبی خاطره‌ هماهنگی دارد و آن را باورپذیرتر کرده است. درضمن، نویسندۀ اثر محدودیت‌های این نوع راوی را نیز رعایت کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Narrative in the Memoir Daughter of Sheena in the light of Gérard Genette’s Theor

نویسندگان [English]

  • Elham Zare 1
  • Nematollah Iranzadeh 2
  • Shirzad Tayefy 3
1 PhD Student of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabaei University
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabaei University
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

Narratology is a science that deals with the structure of narrative. According to structuralist narratology, a systematic analysis of literary works results in the discovery of the ways meaning is produced in them. One of the greatest theoreticians of narratology is Gérard Genette, the French literary theorist. For discussing narrative texts, Genette uses three factors including duration, order, and mood. Though narrative has a broad scope, researchers are mostly concerned with applying it to fiction. The present research aims at discussing the question of narrative in Daughter of Sheena in the light of Genette’s ideas to contribute to the study of narratology in the genre of memoir. Results show that due to the nature of memoir, narrative is primarily classic and linear in this genre. In some sections of this work in which the narrator’s partner is present, the writer uses “dramatic scene”, making it more interesting and documentary. Among the frequencies, “singular frequency” has the leading role in this narrative. The narrator’s slight presence and the lack of detailing have diminished the two levels of story and narrativizing, making the narrative more realistic. The adoption of the first person narrative keeps in line with Daughter of Sheena, making it more believable. It is noteworthy that the writer has observed the limitations of this type of narrator.

کلیدواژه‌ها [English]

  • narratology
  • Gérard Genette
  • memoir
  • Daughter of Sheena
  1. احمدی، بابک. (1385). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
  2. اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
  3. اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه‌ طاهری. تهران: آگه.
  4. افخمی، علی؛ علوی، سیده‌فاطمه. (1382). زبان‌شناسی روایت. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران.
  5. آقایی میبدی، فروغ. (1392). پیش‌درآمدی بر مطالعۀ روایت‌ و روایت‌پژوهی. نشریۀ کهن‌نامۀ ادب پارسی. س۴. ش2.
  6. بامشکی، سمیرا. (1393). روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی. تهران: هرمس.
  7. بی‌نیاز، فتح‌الله. (1393). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی. تهران: افراز.
  8. پاشایی، محمد. (1394). بررسی روایت‌ در رمان چشم‌هایش از دیدگاه ژنت. نشریۀ زبان و ادبیات فارسی. ش231.
  9. پاینده‌، حسین. (1385). نقد ادبی و دموکراسی. تهران: نیلوفر.

10. تایسن، لُیس. (1387). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسین‌زاده و فاطمه‌ حسینی. تهران: نگاه امروز. حکایت قلم نوین.

11. تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرایی. ترجمۀ محمد نبوی. تهران: آگه.

12. تولان، مایکل‌جی. (1383). درآمدی نقادانه‌ـ‌زبان‌شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.

13. حسن‌لی، کاووس؛ دهقانی، ناهید. (1389). بررسی سرعت روایت در رمان جای خالی سلوچ. فصلنامۀ زبان و ادب پارسی. ش45.

14. درودگریان، فرهاد و دیگران. (1390) تحلیل زمان روایی از دیدگاه روایت‌شناسی، براساس نظریۀ زمان ژنت در داستان بی‌وتن، اثر رضا امیرخانی. فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهارادب). ش3.

15. دزفولیان، کاظم؛ مولودی. فؤاد. (1388). روایت‌شناسی تاریخ بیهقی: بررسی سازوکار روایت در حکایت بوبکر حصیری، براساس نظریۀ ژنت. نشریۀ تاریخ ادبیات. ش61.

16. ________________ (1390). روایت‌شناسی یک داستان کوتاه از هوشنگ‌ گلشیری، براساس نظریۀ ژنت. نشریۀ متن‌پژوهی ادبی. ش90.

17. رنجبر، محمود و دیگران. (1390) بررسی ساختاری عنصر زمان براساس نظریۀ ژرار ژنت، در نمونه‌ای از داستان‌کوتاه دفاع مقدس. نشریۀ ادبیات پایداری. ش5و6.

18. ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت‌ داستانی، بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.

19. صالحی، پیمان. (1392). روایت‌شناسی داستان‌های کوتاه نادر ابراهیمی و اکرم هنیه. نشریۀ کاوش‌نامۀ ادبیات تطبیقی. س۳. ش12.

20. صالحی‌نیا، مریم. (1388). کلیاتی دربارۀ روایت‌شناسی ساخت‌گرا. فصلنامۀ هنر. ش81.

21. صهبا، فروغ. (1387). بررسی زمان در تاریخ بیهقی، براساس نظریۀ زمان در روایت. فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی. ش21.

22. طاهری، قدرت‌الله؛ پیغمبرزاده. لیلا. (1388). نقد روایت‌شناسانۀ مجموعۀ ساعت پنج برای مردن دیر است، براساس نظریۀ ژرار ژنت. ادب‌پژوهی. ش7و8.

23. فلکی، محمود. (1392). روایت‌ داستان. تهران: کلاغ.

24. مندنی‌پور، شهریار. (1383). ارواح‌ شهرزاد. تهران: ققنوس.

25. مارتین، والاس. (1393). نظریه‌‌های روایت. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: هرمس.

26. مستور، مصطفی. (1379). مبانی‌ داستان کوتاه. تهران: مرکز.

27. مکوئیلان، مارتین. (1388). گزیدۀ مقالات روایت. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: مینوی خرد.

28. هاشمی سلیمی، سیده‌ملیحه. (1389). بررسی روایت در مثنوی براساس نظریۀ ژرار ژنت. پایان‌نامه. دانشگاه مازندران.