واکاوی ویژگی‌های زبانی و محتوایی در شعر شاعران دفاع مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شناخت زبان یک شاعر، زمینۀ درک دقیق‌تر شعر او را فراهم می‌سازد؛ بنابراین به‌موازات توجه به محتوا و جنبه‌های ادبی، ضرورت دارد تا علل گوناگونی که منجر به تأثیرگذاری در یک بافت زبانی می‌شود، شناسایی شود. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از روش کتابخانه‌ای و به‌شیوۀ تحلیلی‌توصیفی به واکاوی ویژگی‌های زبان و محتوا در شعر برخی از معروف‌ترین شاعران دفاع مقدس بپردازیم. در سطح زبانی مواردی چون ترکیب‌سازی، آوردن اصطلاحات و تعابیر عرفانی، واژه‌ها و تصاویر مخصوص جنگ‌های مدرن، گسترده‌بودن دایرۀ واژگان، بلند و طولانی‌بودن سروده‌ها و... و در سطح محتوایی مفاهیم مذهبی و عشق وافر به ائمه، روی‌آوردن به نهضت عاشورا،  انتظار فرج، نزدیک‌شدن به سبک هندی، نمادگرایی، پاسداشت و توصیف شهید و شهادت، خوداتهامی، مبارزه با ستم و ستمگران، مدح رهبری و... مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شعر دفاع مقدس ازنظر زبان و محتوا ویژگی‌های خاصی دارد که در دوران قبل از آن مشاهده نمی‌شود و شاعرانی چون نصرالله مردانی، علی معلم دامغانی، مشفق کاشانی، قیصر امین‌پور و دیگر شاعران مورد بررسی در این پژوهش، در شعر خود به این ویژگی‌ها توجه و علاقه نشان داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Language and Content in the Sacred Defense Poetry

نویسندگان [English]

  • Ezzat Khalighi 1
  • Sayyed mohammad Alavi Moghaddam 2
1 PhD Candidate of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Sabzevar Branch
2 Professor of Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Understanding the language of a poet prepares the ground for a more accurate understanding of his poetry. Thus, in addition to the consideration of the content and literary aspects, it is necessary to investigate the various causes that are influential in a linguistic context. Using the library research and descriptive analysis, this article investigates the language and content of the selected poems written by some of the most prominent Sacred Defense poets. Regarding language, this study is concerned with such elements as linguistic components, mystical terms and interpretations, words and images of modern warfare, the extensiveness of the scope of vocabulary, the lengthiness of poems, etc. Considering the content, this study discusses religious concepts and devotion to Imams, the consideration of the Ashura movement, the expectation of the rise of the last Imam, proximity to the Indian style, symbolism, commemoration and description of martyrs and martyrdom, self-incrimination, resistance against oppression and the oppressor, praise of the leadership, etc. Results show that in terms of language and content, Sacred Defense poetry is characterized by unique features that is not seen prior to it and that the poets such as Nasrollah Mardani, Ali Moallem Damghani, Moshfegh Kashani, Gheisar Aminpoor studied in this article have shown concern for these features in their poetry.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sacred Defense poetry
  • language
  • content
  • component making
  1. ابراهیمی، ح. (1378). میاندار. مشهد: کنگرۀ بزرگداشت سرداران خراسان.
  2. اسرافیلی، ح. (1376). رد پای صدا. تهران: تکا.
  3. ــــــــــــــــ‌. (1387). تولد در میدان. تهران: سوره مهر.
  4. اکبری، م. (1371). نقد و تحلیل ادبیات انقلاب اسلامی. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  5. امین‌پور، ق. (1372). آینه‌های ناگهان. تهران: سراینده.
  6. باقری، س. (1373). شعر امروز. تهران: الهدی.
  7. بصیری، م.ص. و دیگران (1394). بررسی برجستگی‌های لفظی و ساختاری شعر دفاع مقدس استان کرمان. ادبیات پایداری، 7(13).24-1
  8. بهمنی، م. (1384). این خانه واژه‌های نسوزی دارد. تهران: آفرینش.
  9. بیگی حبیب‌آبادی، پ. (1382). حماسه‌های همیشه. تهران: فرهنگ‌گستر.
  10.  ــــــــــــــــــــــــــــ‌. (1387). فصل سوم. تهران: تکا.
  11. جعفریان، م.ح. (1368). پنجره‌های رو به دریا. تهران: حوزۀ هنری.
  12. حسن‌لی، ک. (1386). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
  13. حسینی، س.ح. (1387). شاعری در مشعر. تهران: تکا.
  14.  ــــــــــــــــــ‌. (1387). گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس. تهران: سوره مهر.
  15.  ــــــــــــــــــ‌. (1363). هم‌صدا با حلق اسماعیل، تهران: حوزۀ هنری.
  16. سنجری، م. (1378). مجموعه شعر (گزیده ادبیات معاصر). تهران: نیستان.
  17. سنگری، م.ر. (1386). مروری گذرا بر دو دهه شعر انقلاب. سروش، 20(924).38-19
  18.  ــــــــــــــــ‌. (1374). تحلیلی از عاشورا و شعر دفاع مقدس. نشریۀ اهل قلم، 3. 36-17
  19. صادق‌زاده، م. (1390). بررسی ویژگی‌های سبکی و تحلیل محتوایی شعر سپیده کاشانی، 22. نشریه مطالعات نقد ادبی. 68-43
  20. صداقتگو کیاسری، م. (1372).  زیتون و جنگ (مجموعه شعر فلسطین). تهران: حوزۀ هنری.
  21. رضایی‌نیا، ع.ر. (1374). از حنجره‌های شرقی. تهران: حوزۀ هنری.
  22. صفارزاده، ط. (1384). دیدار صبح. تهران: پارس‌کتاب.
  23. فیض، ن. (1387). گناه اول. تهران: تکا.
  24. قزوه ع.ر. (1389). سورۀ انگور. تهران: تکتا (توسعۀ کتاب ایران).
  25. کاشانی، س. (1360). شعر سرخ. نشریۀ ادبستان، 20(41). 14-7
  26. کاشانی، م. (1386)، کهکشان آبی. تهران: تکا.
  27. کاشانی، م. و محمود شاهرخی (1367) مجموعه شعر جنگ. تهران: امیرکبیر.
  28. کافی، غ.‌ر. (1378). تیغ و ترانه. شیراز: کنگرۀ سرداران شهید فارس.
  29. ــــــــــــــ‌. (1381). دستی بر آتش. شیراز: نوید شیراز.
  30. کاکائی، ع.ج. (1369). مرثیۀ روح. تهران: حوزۀ هنری.
  31.  ـــــــــــــــــ‌. (1376). آوازهای نسل سرخ. تهران: عروج.
  32.  ـــــــــــــــــ‌. (1387). حق با صدای توست. تهران: تکا.
  33. مردانی، ن. (1364). خون‌نامۀ خاک. تهران: کیهان.
  34. مردانی، م. (1396). پیوند حماسه و عرفان در شعر دفاع مقدس (دهۀ هفتاد). نخستین همایش ادبیات مقاومت با محوریت شهدای دانشجو، استان خراسان شمالی.
  35. معلم دامغانی، م.ع. (1391). رجعت سرخ ستاره. تهران: سوره مهر.
  36. میرجعفری، س.ا. (1367). حرفی از جنس زمان. تهران: قو.
  37. هراتی، س. (1364). از آسمان سبز. تهران: حوزۀ هنری.
  38. هراتی، س. (1387). آب در سماور کهنه. تهران: تکا.
  39. یاحقی، م.ج. (1378). جویبار لحظه‌ها. تهران: جامی.