جلوه‌های اعتراض و مقاومت در شعر شفیعی کدکنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد ارومیه

چکیده

محمدرضا شفیعی کدکنی(م. سرشک) از شاعران معترض و سیاسی دهۀ پنجاه پیش از انقلاب اسلامی است. او،شعر نیمایی را با گونه‌ای تعهد اجتماعی و نگرش اعتقادی درآمیخت که خاستگاه آن به طور توأمان، باورهای دینی و ملی، آگاهی‌های تاریخی و حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی بود. این اشعار، ساختاری هدف‌مند و عمدتاً مبتنی بر الزام‌های تاریخی و سیاسی دارند؛ در حقیقت، واکنشی عاطفی و شاعرانه در برابر حوادث و واقعیات بیرونی هستند که در کنار خاصیت ادبی، نمادین و زیباشناختی، ماهیت تبلیغی، تهییجی و بیدارگرانه یافته‌اند. فحوای این اشعار نشان می‌دهد که شفیعی، آن‌ها را برای نظام بخشیدن به جریان و حرکتی جمعی یا در جهت ایجاد تغییر و تحولی سیاسی و اجتماعی سروده است. این ویژگی همراه با مختصاتی دیگر، اشعار این دوره‌ی شفیعی را در زمره‌ی اشعار مقاومت یا پایداری قرار می‌دهد که در این مقاله، ابعاد و جنبه‌های آن، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است.مختصاتی چون افشاگری، مفاخره، ترسیم چهره‌ای منفور از دشمن، نکوهشِ ترس، سکون و انفعال، توصیه به مقابله، ستایش همت و ایستادگیِ‌ مبارزان، نوید پیروزی و رهایی و مشابهت‌سازی‌های تاریخی و جغرافیایی که مولفه‌‌های شعر مقاومت به شمار می‌آیند، به اشکال مختلف در شعر اوظهور و تجلی یافته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Expression of Resistance and Protest in Shafi Kadkani's Poem

نویسنده [English]

  • Abbas Baghinejad
Assistant Professor of Islamic Azad University, Uremia
چکیده [English]

Mohammad Reza Shafi Kadkani (known as Sereshk) is one of the political and protestor poets of 1970s. He mixed the modern poetry with a kind of social commitment and faith attitude which its source was religious and national beliefs, historical awareness and social and political sensitivity. The poems have a purposeful structure and are mainly based on historical and political necessities. In fact, they are a poetic and emotional reaction toward external realities and incidents which have an intellectual, motivational and propaganda spirit in addition to their literary, symbolic and aesthetics features. The meaning of the poems shows that the poet composes them to arrange a collective action or to create a social and political change. This feature along with other features put the poems in the category of resistance poems. In the article we investigate the dimensions and aspects of resistance poems. Features such as disclosure, glorification, depicting a hated picture of the enemy, criticizing fear, inactivity and immovability, recommending opposition, praising the efforts of the fighters, promise of victory, and freedom and historical simulation which are the features of resistance poem are manifested in his poems in different forms.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shafi Kadkani
  • Resistance Poem
  • Commitment
  • Protest
  • Fighting

مراجع

  1.  

    1. اخوان ثالث، مهدی. 1373. حریم سایه­های سبز، مجموعه­مقالات2؛ زیر نظر مرتضی کاخی؛ تهران؛ زمستان، چاپ اول.
    2. انزابی­نژاد، رضا. 1368. نقدی بر کتاب ادب مقاومت؛ کیهان فرهنگی، سال ششم، شماره 5. مرداد. (16-27).
    3. براهنی، رضا. 1371. طلا در مس (سه جلدی)، جلد 3؛ تهران؛ ناشر: نویسنده، چاپ اول.
    4. بشردوست، مجتبی. 1386. درجستجوی نیشابور (زندگی و شعر محمدرضا شفیعی کدکنی)؛ تهران؛ ثالث، چاپ اول.
    5. پارسی نژاد، ایرج. 1387. خانلری و نقد ادبی؛ تهران؛ سخن، چاپ اول.
    6. پورنامداریان، تقی. 1377. آواز باد و باران؛ تهران؛ چشمه، چاپ اول.
    7. تسلیمی، علی. 1387. گزاره هایی در ادبیات معاصر ایران، شعر؛ تهران؛ اختران، چاپ دوم.
    8. توکلی، زهیر. 1389. تطورات شعر دفاع مقدس در تعامل با نهاد قدرت؛ مقوله­ها و مقاله­ها، بررسی ادبیات دفاع مقدس؛ جلد اول؛ به کوشش محمدقاسم فروغی جهرمی؛ تهران؛ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس، چاپ اول.(347-401).
    9. حسن­لی، کاووس. 1383. گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران؛ تهران؛ ثالث، چاپ اول.
    10.  حقوقی، محمد. 1368. شعر و شاعران؛ تهران؛ نگاه، چاپ اول.     
    11. خرمشاهی، بهاء­الدین. 1370؛ در خاطرۀ شط؛ تهران؛ جاویدان، چاپ اول.
    12. رشیدیان، بهزاد. 1370. بینش اساطیری در شعر معاصر فارسی؛ تهران؛ گسترده، چاپ اول.
    13. روزبه، محمدرضا. 1389. ادبیات معاصر ایران؛ تهران؛ روزگار، چاپ پنجم.
    14. زرقانی، سید مهدی. 1387. چشم انداز شعر معاصر ایران؛ تهران؛ ثالث، چاپ سوم.
    15. زرین کوب، حمید. 1358. چشم انداز شعر نو فارسی؛ تهران؛ توس، چاپ اول.
    16. سنگری، محمدرضا. 1389. ادبیات دفاع مقدس(مباحث نظری و شناخت اجمالی گونه­های ادبی)؛ تهران؛ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس.
    17. شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1383. ادوار شعر فارسی؛ تهران؛ سخن، چاپ دوم.
    18. ــــــــــــــــــــــــ  1385. آیینه­ای برای صداها؛ تهران؛ سخن، چاپ پنجم.
    19. ــــــــــــــــــــــــ  1385. هزارۀ دومِ اهوی کوهی؛ تهران؛ سخن، چاپ چهارم.
    20. ــــــــــــــــــــــــ 1390. با چراغ و آینه، در جستجوی ریشه­های تحول شعر معاصر ایران؛ تهران؛ سخن، چاپ اول.
    21. کافی، غلامرضا. 1389. ویژگی­های مشترک شعر مقاومت در ادبیات ایران و جهان؛ مقوله­ها و مقاله­ها، بررسی ادبیات دفاع مقدس؛ جلد اول؛ به کوشش محمدقاسم فروغی جهرمی؛ تهران؛ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس، چاپ اول.(514- 553).
    22. کیانوش، محمود. 1355. بررسی شعر و نثر فارسی معاصر؛ تهران؛ رز، چاپ چهارم.
    23. لنگرودی، شمس. 1378. تاریخ تحلیلی شعر نو(چهارجلدی)، جلد سوم و چهارم؛ تهران؛ مرکز، چاپ سوم.
    24. موحد، ضیا. 1389. دیروز و امروز در شعر فارسی؛ تهران؛ هرمس، چاپ اول.
    25. نادمی، سیداحمد. 1389. بومی­سازیِ جنگ­شناسی در ادبیات؛ مقوله­ها و مقاله­ها، بررسی ادبیات دفاع مقدس؛ جلد اول؛ به کوشش محمدقاسم فروغی جهرمی؛ تهران؛ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس، چاپ اول.(303-343).
    26. یاحقی، محمدجعفر.1375. چون سبوی تشنه؛ تهران؛ جامی، چاپ سوم.
    27. یوسفی، غلامحسین. 1386. چشمۀ روشن؛ تهران؛ علمی، چاپ یازدهم. 

     

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار