تحلیل مضمون ایثاردر سه اثر نمایشی ناشناخته دفاع مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحدمهاباد

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحدمهاباد

چکیده

ادبیات نمایشی بستر مناسبی جهت تبیین‌ جایگاه فرهنگ ایثار است و در بررسی مضامین ایثار و فداکاری و شهادت در ادبیات نمایشی، آذربایجان غربی یکی از الگوهای درخور توجه بوده و سهم بسزایی در بازآفرینی حوادث و ارزش‌های ایرانی و اسلامی دارد. در نمایشنامه‌نویسی دفاع مقدس، مفاهیم ایثار و فداکاری که مفاهیمی خاص به شمار می‌روند، همواره مورد توجه نمایشنامه‌نویسان بوده است و جهان‌بینی و شناخت نمایشنامه‌نویس هم از جنگ و دفاع، در بروز این مفاهیم تأثیرگذار بوده و نقد و تحلیل این آثار در شناخت نقاط ضعف و قوت آن‌ها نقش فزاینده‌ای داشته و دارد. در این مکتوب، نگارندگان تلاش کرده‌اند با معرفی سه اثر نمایشی «بدریه، ما اِدری»، «برادرها می‌میرند» و «خاکی میان آسمان»، نحوۀ نمودهای ایثار در آن‌ها را بررسی کرده و با الگویی از این‌گونه آثار، به واکاوی علل و عوامل مؤثر در تجلی ایثار در این متون نمایشی بپردازند. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی و به‌صورت پژوهش موردی بوده و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. توجه نویسنده به موضوعات ملی، خانوادگی، دینی و عاشقانه نیز منعطف بوده‌ و حضور زن و مرد به‌نسبتِ تقریباً برابر قابل توجه است. هدف اصلی از مقالۀ حاضر «تحلیل نمایشنامه‌ها و تعیین جایگاه ایثار در آن‌ها»ست. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، درمجموع نَود مرتبه در نمایشنامۀ مورد نظر به مؤلفه‌های ایثار توجه شده است. همچنین توجه نویسنده به موضوعات ملی، خانوادگی، دینی و عاشقانه نیز منعطف بوده است. حضور زن در این عرصه می‌تواند به‌عنوان ویژگی اصلی نمایشنامه‌های استان آذربایجان غربی محسوب شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Theme of Self-sacrifice in Three Anonymous Dramatic Works of Sacred Literature

نویسندگان [English]

  • Farhad Kakarash 1
  • Roghaieh Gholizadeh 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, the Islamic Azad University, Mahabad Branch
2 MA in Persian Language and Literature, the Islamic Azad University, Mahabad Branch
چکیده [English]

Dramatic literature is a suitable touchstone for determining the status of the culture of altruism. In exploring the themes of altruism, self-sacrifice, and martyrdom in dramatic literature, Western Azerbaijan is one of the most important models that has had a significant contribution to the recreation of Iranian and Islamic events and values. In Sacred Defense drama, the concepts of altruism and self-sacrifice, which are considered specific concepts, have always been of interest to playwrights. Also, playwrights’ worldview and understanding of war and defense have contributed to the emergence of these concepts. It is noteworthy that criticism of these dramatic works has always had an increasingly important role in identifying weaknesses and strengths of the aforementioned concepts. In the present study, the researchers have attempted to examine the representations of altruism in three dramatic works including Badriya, I did not know, Brothers Die and The Worldly in Heaven. Having a pattern from such works, this study analyzes the causes and contributing factors in the manifestation of altruism in these dramatic texts. This paper presents the case study as a type of qualitative research. Data analysis has been done through theme analysis. The researchers’ attention has been directed to national, family, religious and romantic issues and the presence of women and men is almost equally considered as significant. The main purpose of this paper is to analyze selected plays and to determine the place of altruism in them. The findings of the research show that in the selected play, the components of altruism have been present ninety times in total. Also, the author has paid attention to national, family, religious, and romantic subjects. The presence of women in this area can be considered as the main feature of the drama of West Azerbaijan province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dramatic literature
  • altruism
  • Holy Defense
  • theme analysis
  1. آسابرگر، آرتور. (1380). روایت در فرهنگ عامه، رسانه و زندگى روزمره. ترجمۀ محمدرضا لیراوى. تهران: سروش.
  2. امینی، محمدرضا. (1384). تأملی دربار‌ۀ‌ جنبه‌های نمایشی ادبیات فارسی. مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز (ویژه‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی). دور‌ۀ‌ 22. ش۱. پیاپی 42. ص 203ـ216.
  3. بیضایی، بهرام. (1379). نمایش در ایران. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  4. پرونر، میشل. (1385). تحلیل متون نمایشی. ترجمۀ شهناز شاهین. تهران: قطره.
  5. پک، جان؛ کویل. مارتین. (1382). روش مطالعۀ ادبیات و نقدنویسی. ترجمۀ سرورالسادات جواهریان. تهران: مروارید.
  6. حنیف، محمد؛ حنیف، محسن. (1388). کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ و دفاع مقدس. تهران: صریر.
  7. صادقی، قطب‌الدین. (1389). مفهوم ایثار در نمایشنامه‌های جهان. بازیابی از www.Nemayesname.blogfa.com.
  8. عابدی جعفری و دیگران. (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌‌های کیفی. مجلۀ اندیشۀ مدیریت راهبردی. سال پنجم. ش2. پاییز و زمستان. پیاپی 10.
  9. کاکایی، عبدالجبار. (1380). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان. تهران: پالیزان.

10. کنان شلومیت، ریمون. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. چ۱. تهران: نیلوفر.

11. کوثری، مسعود. (1379). تأملی در جامعه‌شناسی ادبیات. تهران: باز.

12. ــــــــــــــ (1382). بررسی جامعه‌شناختی داستان‌های کوتاه جنگ: ادبیات جنگ و موج نو. به‌اهتمام شاهرخ تندرو صالح. تهران: فرهنگسرای پایداری.

13. لطفی خواجه‌پاشا، قاسم. (1389). بدریه، ما ادری. بازنویسی: محمدعلی عسکری. مجموعۀ پنج نمایشنامه. تهران: سورۀ مهر.

14. لوته، یاکوب. (1386). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمۀ‌ امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی خرد.

15. ملک‌پور، جمشید. (1363). ادبیات نمایشی در ایران. ج۱و۲. تهران: توس.

16. میلر، ف. جى. (1377). روایت. ترجمۀ منصور ابراهیمى. در: روایت و ضدروایت. زیرنظر محمد پزشک. تهران:‌ بنیاد فارابى.