بازتاب تلمیحات اسطوره‌ای و حماسی در اشعار سید حسن حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شاهد

2 دانشیار،گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شاهد

چکیده

از دید شمس قیس رازی، شاعر با به کارگیری تلمیح می­کوشد با الفاظی ‌اندک که ‌یادآور داستان، مثل و... است، معانی بسیاری را در ذهن مخاطب به وجود آورد؛ به عبارت دیگر تلمیح، تجربه خواننده را به اصطلاح سنّتی، غنی­­تر می­کند ‌یا به اصطلاح نظری با دال‌های موجود در متن، مدلول­های پیچیده­­تری به ذهن متبادر می‌کند. شاعران در هر برهه زمانی از این رهگذر با پیوند گذشته و حال، رخدادهای سیاسی،­ اجتماعی، اقتصادی و غیره را به تصویر کشیده­اند تا از این طریق، رخدادهای عصر خود را در تاریخ زنده نگه دارند. یکی از رخدادهای مهم در دوره معاصر ایران، جنگ هشت ساله ایران و عراق است که شاعران و نویسندگان بسیاری سعی کرده‌اند تا از دلاوری‌ها و شجاعت‌های رزمندگان تصاویری خلق کنند که در تاریخ ثبت شود. سید حسن حسینی ازجمله این شاعران است که حال و هوای رزمندگان و شهدای جنگ تحمیلی را با تلمیحات اسطوره­ای و حماسی پیوند زده است. ازاین‌رو، در پژوهش حاضر برآنیم تا با تبیین تلمیحات اسطوره­ای و حماسی آثار او، با روش توصیفی – اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه­‌ای به این پرسش پاسخ دهیم که تلمیحات اسطوره‌‌ای - حماسی اشعار حسینی کدام هستند و از حیث ادبی چه نقشی را بر عهده دارند؟­ ‌این پژوهش نشان می‌دهد که برخی از تلمیحات اسطوره­ای و حماسی­ او برگرفته از شخصیت­های اسطوره­ای و پهلوانی شاهنامه فردوسی است که در قالب استعاره و تشبیه و مراعات­النظیر بیشترین نقش ادبی­ را بر عهده داشته‌­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of Mythical and Epic Allusions in the Poems of Seyed Hossein Hosseini

نویسندگان [English]

  • Narges Nazari 1
  • Shahla Khalilollahi 2
1 - M.A. in Persian Language and Literature, Shahed University
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Shahed University
چکیده [English]

According to Shams Qeis Razi, the poet, by employing allusion, tries to create a lot of meanings in the mind of the audience with few words that are reminiscent of the story, allegory, and so forth; in other words, allusion, in traditional terms, enriches the mind of the reader, or by the present signifiers in the text, in theoretical terms, brings more complex signifieds into the mind. The poets have portrayed political, social, and economical events and the like, from this path, by connection to the past and present at every time period in order to retain the events of their time throughout history. Eight-year Iran-Iraq War can be called as one of the significant events in contemporary period of Iran in which many poets and authors tried to produce images of gallantry and bravery shown by the warriors to be recorded in history. Seyed Hossein Hosseini is one of such poets who has linked the aura of the warriors and martyrs of the Imposed War to mythical and epic allusions. Therefore, in the present study, utilizing a descriptive-analytical method and by using library resources, we try to express mythical and epic allusions of his works, to answer the question that "what are the mythical and epic allusions of Hosseini's poems?" and "what are their literary roles?". This study reveals that some of his mythical and epic allusions are taken from mythical and epic characters of Ferdowsi's Shahname that have the most literary role in the form of metaphor, simile, and Symmetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • allusion
  • mythical allusions
  • epic allusions
  • Seyed Hossein Hosseini
- آیدنلو سجاد. ( ۱۳۸۶ ). از اسطوره تا حماسه. مشهد: دفتر نشر دانشجویان ‌ایران.
2- ـــــــــــــــ (۱۳۸۳ )‌. نکته‌های درباره تلمیحات شاهنامه‌ای خاقانی، فصلنامه پژوهشهای ادبی، شماره ۴، صص ۷-۳۶.
3- الیاده میرچاه. (۱۳۸۶). چشم اندازهای اسطوره. ترجمه جلال ستاری. چاپ دوم. تهران: توس.
4- پورنامداریان تقی.( ۱۳۷۴). سفر در مه. تهران:‌ انتشارات زمستان.
5- حسینی، سید حسن. (۱۳۹۶). مجموعه کامل اشعار سید حسن حسینی. تهران: کتاب آبی.
6- داد، سیما. (۱۳۷۵).  فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم. تهران: مروارید.
7- رستگار فسایی، منصور. (۱۳۷۹). فرهنگ نامهای شاهنامه. دو جلد. چاپ دوم. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
8- شفیعی کدکنی، محمدرضا. ( ۱۳۷۵ ). صور خیال در شعر فارسی، چاپ ششم. تهران:‌ انتشارات آگاه.
9- شمیسا، سیروس. ( ۱۳۷۶ ). انواع ادبی، چاپ پنجم. تهران:‌ انتشارات فردوس.
10- ـــــــــــــــ  (۱۳۸۱). نقد ادبی. تهران: انتشارات فردوس.
11- ـــــــــــــــ  ( ۱۳۸۹). فرهنگ تلمیحات، چاپ دوم. تهران‌: انتشارات میترا.
12- صفاری، نسترن؛ مظاهر، مصفا و آموزگار، ژاله. (۱۳۸۹). حماسه‌‌های رستم و خاندانش. کهن‌نامه ادب، شماره اول، سال اول، صص ۵۹-۷۲.
13- علیجانی، محمد؛ آهی، محمد. (۱۳۹۶). تحلیل تطبیقی ویژگی‌های حماسی و داستانی شاهنامه و بیوولف. متن پژوهی ادبی، سال ۲۱، شماره ۷۳.
14- قیس رازی، شمس. ( ۱۳۳۸). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. تهران‌: کتاب‌فروشی تهران.
15- کریمی، احمد؛ وقاری، ام‌کلثوم. (۱۳۹۰). تحلیل اشعار سید حسن حسینی از منظر صور خیال. نشریه فنون ادبی، دوره سوم، شماره ۲، صص ۹۳-۱۱۶.
16- کنگرانی، منیژه؛ نامور مطلق، بهمن (۱۳۹۰). شیرین در گفتمان اسطوره‌های معاصر و باز نمود آن در هنر‌های نمایشی. نشریه هنرهای زیبا، هنرهای نمایشی موسیقی، شماره ۴۳، صص ۱۵-۲۳.
17- محمدی، محمدحسین. ( ۱۳۷۴ ). فرهنگ تلمیحات شعر معاصر. تهران‌: انتشارات میترا.
18- مدرسی، فاطمه؛ کاظم‌زاده، رقیه. ( ۱۳۸۹). انواع تلمیح در غزل‌های حسین منزوی و سیمین بهبهانی. مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، دوره ۱، شماره۱، صص ۱۲۳- ۱۳۹.
19- هینلز جان. (۱۳۷۹). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار؛ احمد تفضلی، چاپ ششم‌. تهران: نشر آویشن و چشمه.
20- یاحقّی، محمدجعفر. (1375). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، چاپ دوم. تهران:‌ نشر سروش.