تحلیل درون‌مایه‌هایی از دو رمان «گلاب‌خانم» و «ریشه در اعماق»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران.

2 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران.

چکیده

      مهم‌ترین بن‌مایه‌های ادبیات ­دفاع مقدس را می‌توانیم در داستان‌های دهة هفتاد مشاهده کنیم. رمان­های «گلاب ‌خانم» و «ریشه در اعماق» دو اثر مهم ادب پایداری این دهه هستند که عنصر درون‌مایه، اثر چشم‌گیری در هماهنگ ‌کردن اجزای دیگر این داستان­ها داشته است. در این دو اثر، به طرح درون‌مایه‌های مقاومت و پایداری، به‌ویژه در حوزة مشکلات و سختی‌هایِ زندگیِ فردی، خانوادگی و اجتماعی ­مجروحان دفاع ‌مقدّس توجه شایانی شده است و دغدغه­های­ فکری و روحی­ آنان، ­بر اثر دگرگونی نظام­های ارزشی دورانِ ­دفاع مقدس و پس از آن، به‌طور ویژه منعکس شده است. از این ‌رو، هدف پژوهش حاضر، شناسایی درون­مایه­های اصلی این دو اثر است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که به مقایسة شباهت‌ها و تفاوت‌های درون‌مایه­های این آثار می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در هر دو اثر،­­ مهم‌ترین بن‌مایه‌ها عبارت‌اند از: احساس تنهایی و تک افتادگی، بی‌قراری، چشم‌انتظاری،­ صبر و استقامت­،­ نگرانی، درد، دلتنگی و... ­­که با وجود اشتراک­های بسیاری که از نظر طرح این دسته از درون­مایه­ها در این آثار­ دیده می­شود؛ اما در میان آن­ها، به جهت تلقیِ فکری و ادراکی هر یک از نویسندگان یا شخصیت­ها تفاوت­هایی قابل شناسایی است. تفاوت درون­مایه­ها نسبت به اهمیت و تأثیر مشکلات مدنظر،­ از جهت پرداختن یا میزان­ و کیفیت آن‌ها متغیر است. برای نمونه، در رمان «گلاب خانم» به درون­مایه­هایی چون «پنهان‌کردن راز و نگرانی از برملاشدن آن» و «نگرانی­ از واکنش دیگران» تا حد زیادی توجه شده است و حال آنکه در رمان «ریشه در اعماق» بدان پرداخته نشده یا ­اشاره گذرائی بدان شده است؛ ­در مقابل، به درون­مایة «مخالفت با رفتن به جنگ» تنها در رمان «ریشه در اعماق» توجه بوده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Thematic Analysis of Lady Gulab and the Roots in the Depths

نویسندگان [English]

  • Majid Haghbin 1
  • Ghaffar Borjsaz 2
1 MA Student of Persian language and literature, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran.
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran.
چکیده [English]

The most important elements of the sacred defense literature can be found in the stories of the seventies. The novels Lady Gulab and Roots in the Depths are two important works of resistance literature of this decade, and the theme element has had a significant effect in harmonizing the other components of these stories. In these two works, themes of resistance and stability are presented, especially in the field of problems and hardships of individual, family and social life, the wounded of the Holy Defense, and their intellectual and spiritual concerns due to the transformation of systems. Therefore, the purpose of this study is to identify the main themes of these two works. The research method is descriptive-analytical, which compares the similarities and differences in the themes of these works. The results show that in both works, the most important themes are: feeling of loneliness and isolation, restlessness, waiting eyes, patience and endurance, worry, pain, nostalgia, etc., which despite sharing many of the themes can be seen in the design of this category. But among them, due to the intellectual and perceptual perception of each of the writers or personalities regarding the importance and impact of the problems in question, there are recognizable differences in terms of addressing its extent and quality; In Lady Gulab, for example, themes such as "hiding a secret and worrying about its disclosure" and "worrying about the reaction of others" have received a great deal of attention, but have not been addressed in depth or has been a passing reference to it; In contrast, the theme of "opposition to going to war" has only been considered in the novel Roots in the Depths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • theme
  • war story
  • resistance literature
  • Lady Gulab
  • Roots in the Depths
اسکولز، رابرت. (1377). عناصر داستان. ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
انوشه، حسن. (1376). فرهنگ‌نامه‌ ادبی ‌فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حسن‌بیگی­، ابراهیم. (1376). ریشه در اعماق. تهران­: انتشارات برگ.
داد، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم. تهران: نشر مروارید.
صادقی‌نیا، زهرا.(1397). بررسی و تحلیل بن­مایه‌های پایداری و ارتباط آن­ها با عناصر داستان در رمانِ گلاب‎خانم. فصلنامه پژوهشهای ادبی، شماره61، صص107-131.
علیپور، پوران. (1396). نقدی ساختگرایانه بر تقابل­های رمان گلاب خانم­. ادبیات پایداری، پاییز و زمستان، دوره 9، شماره 17، صص 227-252.
فراست­، قاسمعلی. (1376). گلابخانم. تهران: انتشارات قدیانی.
قراگوزلو، زهره. (1391). درون‌مایه­: پیوند عناصر داستان. بی‌نا، صص 1-20.
کاسی، فاطمه. (1396). عناصر تقابل­ ایدئولوژیک در داستان دفاع‌مقدّس ریشه در اعماق، ادبیاتپایداری­، شماره هفدهم، صص271-293.
مستور ، مصطفی. (1379). مبانی داستان کوتاه. تهران: نشر مرکز.
میرصادقی، جمال. (1385). عناصر داستان، چاپ پنجم. تهران: نشر سخن.
میرعابدینی­، حسن. (1397). صد سال داستان­نویسی ایران. تهران: نشر چشمه.
 
 
 
 
 
 
 
References
Alipour, Pouran (2017), "Constructivist Critique of the Confrontations of Ms. Golab" ‌, pp. 227-252.
Anousheh, Hassan (1997), "Persian Literary Dictionary", First Edition, Tehran: Printing and Publishing Organization of the Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Dad, Sima (1996), "Dictionary of Literary Terms", Second Edition, Tehran: Morvarid Publishing.
Farast, Ghasem Ali (1997), "Golabkhanam", Tehran: Ghadyani Publications.
Hassanbeigi, Ebrahim (1997), "Roots in the Depths", Tehran: Barg Publications.
Kasi, Fatemeh (2017), "Elements of Ideological Confrontation in the Story of Holy Defense Rooted in the Depths", Sustainability Literature, No. 17, pp. 271-293.
Mastoor, Mostafa (2000), "Basics of Short Story", First Edition, Tehran: Markaz Publishing.
Mir Abedinieh, Hassan (2018), One Hundred Years of Iranian Fiction, Tehran, Cheshmeh Publishing.
Mir sadeghi, Jamal (2006), "Elements of the story", fifth edition, Tehran: Sokhan Publishing.
Qaraguzlu, Zohreh (2012), "Theme: Linking Story Elements" ‌, pp. 1-20Depths", Sustainability Literature, No. 17, pp. 271-293.
Sadeghinia, Zahra (2018), "Study and analysis of the principles of sustainability and their relationship with the elements of the story in the novel Gulab Khanum", Quarterly Journal of Literary Research, No. 61, pp. 107-131.
Scholes, Robert (1998), "Elements of the Story", translated by Farzaneh Taheri, first edition, Tehran: Markaz Publishing.